Tranh

Em mở mắt.

Nền trời tím thẫm như tấm áo dài nhung trong các gia đình quyền quý, bên trên lấp lánh hàng ngàn bụi sao. Trăng hôm rằm sáng quá, soi tỏ mọi ngóc ngách trong gian nhà chật hẹp. Nàng ngồi bên cửa sổ, tấm lưng trần ẩn hiện sau suối tóc đen nhánh.

Đó là lần đầu tiên em mở mắt nhìn nàng.

Em là ai? Là quỷ quái hay thánh thần? Không phải. Em chỉ là một bức tranh treo tường nàng vẽ, may mắn được trời ban cho ý thức như con người. Nàng là ai? Là yêu ma hay là tiên là phật? Cũng chẳng phải. Nàng chỉ là chủ nhân của em, một người trần mắt thịt sống dưới mái nhà tranh rách nát. Ngày, nàng đi cày thuê cuốc mướn cho người. Đêm, nàng cặm cụi vẽ tranh để hôm chợ phiên đem bán. Người phụ nữ khốn khổ ấy quanh năm suốt tháng chỉ vò võ một mình, lao đao giữa những xu lẻ bán tranh, bán sức.

Từ ngày nhìn thấy nàng, thời gian thấm thoắt qua mau, thế giới quanh em không còn tĩnh lặng nữa. Em có thể nghe thấy đủ mọi thanh âm của cuộc sống thường nhật. Tiếng gà gáy xua tan đêm đen, gọi mặt trời thức giấc. Tiếng ve kêu râm ran suốt trưa hè oi ả. Tiếng nàng thở than những hôm tranh ế khách. Lúc bấy giờ em chỉ có thể nghe và nhìn, chưa thể cất tiếng, nàng cũng chưa nhận ra sự hiện diện của em. Khoảng trời của em khi ấy chỉ gói gọn giữa bốn bức tường, và nàng là bóng hình duy nhất.

Thế rồi một buổi chiều nọ, nàng đi làm đồng về, dẫn theo một người đàn ông trẻ mặc áo the, đội khăn xếp, tay cầm quạt nan. Nom y còn trẻ hơn nàng mấy tuổi, tướng mạo cũng tuấn tú ưa nhìn. Nàng gọi y là cậu hai. Hình như y là con của ông phú hộ trong làng. Hình như hai người biết nhau từ trước. Hình như y muốn mua tranh. Y giở tấm này, lại ngắm nghía bức kia, cuối cùng tầm mắt dừng lại nơi em yên vị trên tường.

Y muốn mua em, bảo nàng muốn bán giá bao nhiêu cũng được.

Lời đề nghị này quả là hấp dẫn. Không ai hiểu tình cảnh của nàng hơn em. Em biết nàng túng thiếu, biết gạo trong chum đã vơi dần, biết mấy ngày nay nàng phải ăn cơm độn thêm khoai sắn. Không dễ gì gặp được khách sộp, không dễ gì kiếm được một món lớn, có kẻ ngu mới không chấp nhận. Ấy thế mà nàng lại từ chối.

Nàng bảo, nàng không nỡ bán em.

Tiễn vị khách nọ khỏi cửa xong rồi, nàng thay áo thay quần, lọ mọ nơi xó bếp vét ít gạo còn trong chum. Mùi thơm của cháo chín lan tỏa khắp gian nhà nhỏ, tạm thời át được mùi của sự nghèo đói. Em chăm chú nhìn nàng như thường ngày vẫn làm, nhưng hôm nay có gì đó khang khác. Có gì đó nhộn nhạo nơi đáy lòng. Có gì đó thôi thúc khiến em bật ra thành tiếng.

“Nàng ơi.”

Nàng giật mình. Một thìa cháo bắn ra. Bỏng rát.

***

Lại là một đêm trăng sáng, nàng ngồi đọc sách bên cửa sổ, tiết kiệm được vài xu tiền dầu. Em ngả đầu trên đùi nàng, mắt dán chặt vào cái yếm nâu đã sờn cũ.

Nàng gọi em là Tranh.

Em bước từ tranh ra đã được mấy ngày. Mới đầu khi người con gái tuyệt trần ấy xuất hiện sau lưng, nàng ngạc nhiên đến độ làm rơi cả bó rau mới nhặt. Nhưng rồi dần dần cũng quen. Một bức tranh biết nhìn, biết nghe, biết nói đã là lạ lắm rồi, thêm chuyện hóa thành người thật cũng chẳng thấm vào đâu. Cứ thế, tối đến, gian nhà nhỏ có thêm một bóng người. Giật mình tỉnh lại khi gà gáy vén màn đêm, người nằm bên đã biến đâu mất.

“Nàng đang đọc gì thế? Sao còn chưa ngủ?”

Đêm mùa hạ không yên ả mà ầm ĩ với đủ mọi âm thanh. Tiếng ếch nhái từ ngoài đồng vọng vào, dai dẳng không dứt; tiếng muỗi dĩn vo ve bên tai, nghe mà bứt rứt khó chịu; tiếng chó nhà nào đó sủa ma văng vẳng trong làng. Giữa những âm thanh ồn ã đó, giọng em như châu ngọc rơi trên tơ lụa, êm như ru.

Giọng cũng như người, như người trời lạc giữa nhân gian.

“Những cuốn sách này là do thầy ta để lại, ta đọc vì muốn tìm ra lí do em hóa thành người.”

“Vậy nàng tìm ra chưa?”

“Chưa.” Nàng gấp sách lại, để sang một bên. “Có lẽ... do ta ấp ủ nhiều khát vọng khi vẽ em quá, nên em mới có ý thức như con người.”

Tay nàng chai sạn, nhưng cái ve vuốt của nàng dịu dàng quá. Giọng nàng trầm khàn, nhưng lời nàng như rót mật vào tai.

“Em đẹp lắm.” Từ đầu tới chân, từ làn da đến dáng vóc.

“Ta thích mọi thứ nơi em.” Phải lòng đôi mắt lúng liếng, yêu sao hai má hồng hào, ghen tị với sức xuân chẳng bao giờ tàn phai.

“Em là tất thảy những gì ta khao khát.” Ấy chính là vẻ đẹp và tuổi xuân không bao giờ trở lại.

Đêm đen bao phủ mọi ngóc ngách trần trụi nhất trong trái tim con người. Nàng mân mê suối tóc thoang thoảng hương bồ kết của ai kia, dịu giọng thở than như người tình nũng nịu bên gối. “Làm sao để ta có thể ở bên em sớm tối đây? Làm sao để thời gian không chia cách hai ta nữa? Hay là... em trở thành người?”

Em hoang mang không hiểu. “Em đã hóa thành người đó thôi.”

Nàng lắc đầu. Không phải một tạo vật có dáng hình con người, chỉ tồn tại trong mấy canh giờ ngắn ngủi; mà là một con người bằng xương bằng thịt có làn da ấm áp, có máu nóng chảy trong huyết quản, có sự sống bị bào mòn qua từng ngày từng tháng từng năm. Con người là thế.

Nhưng, phải làm sao em mới có thể trở thành một con người thực sự?

Dùng máu của nàng.

Một tháng có hai ngày, hai ngày này đều phải cho em uống máu. Trăng non một chén nhỏ, tròn trăng một bát to. Máu của nàng sẽ mang lại cho em sự sống thay giấy và mực. Em có thể tồn tại ở đời thật lâu hơn và dần dần thay da đổi thịt, trở thành một con người thực sự.

Cứ thế, dần dà, em càng trở nên giống người. Em có thể tồn tại hơn nửa ngày ở đời thực, nếm được vị chua cay mặn ngọt trong những món ăn mà nàng nấu, cảm nhận được cái nóng của nước bồ kết vừa đun chảy qua từng kẽ tóc mình. Nàng còn dạy em cách phân biệt rau dại trong vườn, dạy em cách đọc, cách viết chữ. Em thích thú, nàng cũng vui lắm thay.

Chiều về, gian nhà nhỏ rộn rã tiếng nói cười và thơm nức mùi đồ ăn. Bóng dáng của sự nghèo túng vẫn quanh quẩn đâu đây nhưng không sao át được niềm vui ngập tràn trong lòng mỗi người. Nàng thương em lắm, có cái gì ăn cũng nhường em phần hơn. Nồi cháo lõng bõng chẳng có bao nhiêu thịt phần lớn đều vào bụng em. Hôm ăn bánh đúc chấm tương bần, nàng dành em miếng cuối. Buổi tối ăn canh tập tàng và đậu rán vàng óng, nàng chỉ và cơm không. Nàng bảo: “Ta có thể ăn không no nhưng không thể bỏ đói cơ thể tuyệt mỹ này được.”

Nàng thương em thế đấy, thương em nhất trần đời. Cơm độn ngô trong miệng bỗng ngọt và mềm hơn bao giờ hết, canh rau mát cả cõi lòng, đến miếng đậu rán óng mỡ cũng thành mỹ vị nhân gian. Được thương nhiều quá mà sinh ra lo lắng vẩn vơ, em cúi đầu lầm lũi, nghĩ một hồi rồi cất tiếng ướm hỏi. “Nàng đừng vẽ tranh nữa, được không?”

Nàng không hiểu. “Tại sao?”

Em không muốn nàng có thêm bất kì bức tranh đặc biệt nào nữa. Em không muốn nàng thương kẻ khác, không muốn nàng đun nước gội đầu cho ai, không muốn nàng nhường cơm, bánh, cháo cho ai khác ngoài mình.

“Được.” Đề nghị ích kỷ là thế mà nàng đáp lại nhẹ tênh. Dường như nàng thương em lắm, điều gì em nói nàng cũng chẳng nỡ chối từ. “Mai ta đi chợ bán hết những bức tranh còn lại, từ giờ không vẽ nữa. Em là sản phẩm tuyệt vời nhất của ta. Có em, ta còn cần gì nữa.”

***

Người đàn ông mà nàng gọi là cậu hai ấy lại đến rồi. May mà em kịp trốn vào trong tranh trước khi y trông thấy. Cậu hai ngỏ ý muốn mua em, giọng đã mềm mỏng hơn trước rất nhiều. Y bảo y phải lòng với cô gái trong tranh ngay từ cái nhìn đầu tiên. Y bảo thiếu nữ ấy là người đẹp nhất y từng gặp, bức tranh này là bức tranh đẹp nhất y từng thấy, dù phải trả bao nhiêu tiền y cũng muốn mua. Y bảo, nếu người trong tranh có thật, y sẵn lòng rước người ấy về làm vợ, yêu thương chiều chuộng suốt đời suốt kiếp.

Lẽ dĩ nhiên, nàng không đồng ý. Mặt nàng sa sầm, ánh mắt nàng lộ rõ sự ghen tuông. Nàng quả quyết không bán. Cậu hai đành phải ôm nỗi thất vọng mà về. Đợi khi gian nhà nhỏ chỉ còn lại mình nàng, em mới hiện thân, nàng cầm tay em, thủ thì mà rằng: “Em sẽ không bao giờ phải lòng y chứ? Sẽ không bao giờ bỏ ta mà theo y?”

Đương nhiên là không bao giờ. Nàng là cha, là mẹ, là thầy, là tất thảy những gì em thương. Trái tim bằng mực bằng giấy hóa thành thịt mềm, máu nóng là nhờ nàng. Ngoài nàng ra, em không cần ai nữa.

Nhưng người đàn ông kia chưa dừng lại ở đó. Với cậu hai, cô gái trong bức tranh ấy đẹp tựa tiên nữ giáng trần, thật như người thực đang ở ngay trước mắt. Không cưới được người thật, vậy y phải có bằng được bức tranh này để thỏa nỗi tương tư.

Thấy thái độ của người đàn bà bán tranh là lạ, cậu hai bèn cho người theo dõi. Nàng và em dẫu cẩn thận đến đâu vẫn có lúc sơ sẩy, cuối cùng sự hiện diện của em vẫn đến tai y. Biết người đẹp có thật, y càng không chịu từ bỏ. Thế là y cùng đám tôi tớ năm lần bảy lượt đến nhà nàng. Có hôm y mời em chèo thuyền ngắm hoa sen, hôm thì rủ đi xem hát ở hội đình, hôm lại mang cả sính lễ đến hỏi cưới. Cuối cùng em đành phải ra mặt, bảo cậu hai sai người đem sính lễ về, nhận lời dạo ao sen cùng y.

“Em chỉ đi với y một lần này thôi. Em sẽ lựa lời từ chối để y không dây dưa nữa.” Thấy nàng chau mày, em bèn an ủi như thế.

Nhưng nàng không kìm được lo âu trong lòng mình. Cả ngày hôm đó nàng không đi cày bừa, ở nhà ngóng em mà lòng như thiêu như đốt. Nhác thấy em về, nàng ríu rít hỏi han cả tối.

“Y có nói điều gì lạ với em không?”

Em lắc đầu. Y chỉ dẫn em đi chèo thuyền hái sen trong ao, rủ em xem hát ở hội đình. Y chỉ bảo y yêu em nhiều lắm, yêu từ cái nhìn đầu tiên, mong em bằng lòng gả cho y để y thỏa nỗi tương tư này.

Rồi em hỏi. “Yêu là gì?” Em nhìn nàng đau đáu, thân mình ngả vào ngực người trước mặt. “Giống như em và nàng sao? Nàng dạy em đi, bảo em đi.”

Mưa. Mới đầu chỉ là những hạt mưa bằng hạt vừng, hạt đỗ, sau đó mau hơn và nặng dần. Giọt nước tròn trịa âu yếm lá sen non. Không khí ẩm ướt căng đầy buồng phổi. Tiếng thở hổn hển của người tình lẫn trong tiếng mưa rơi. Nước tràn ra lênh láng.

Mưa to, to đến quay cuồng, to đến điên loạn rồi tạnh dần, chỉ còn lại những dư vị chưa tan còn đọng trên da thịt. Nàng gối đầu lên bụng em, hỏi khẽ: “Em có thích cậu hai không?”

Em trả lời: “Không.”

Nàng thở phào một hơi nhẹ nhõm, lại hỏi tiếp: “Em... có thích thân thể này không?”

“Có lẽ... là có.” Em ngập ngừng. Có lẽ em thích, có lẽ không. Với em, thân thể chỉ là một hình khối tạo nên bằng giấy bằng mực, hoặc bằng thịt bằng máu. Quý bởi nó là món quà nàng trao em, là phương tiện để em gần gũi nàng. Chỉ vậy thôi.

“Vậy... trao nó cho ta, được không?”

Mưa ngừng hẳn rồi. Tiếng nàng giữa đêm khuya sao mà rõ ràng thế. Rành mạch từng tiếng một.

“Thân thể này là thứ mà ta khao khát từ bấy lâu nay, là vẻ đẹp và sức xuân mà ta không thể nào có được. Nếu em không cần nó thì đổi nó với ta, có được không?”

“Được.” Em đáp nhẹ tênh. Dáng hình này là tay nàng vẽ nên, xác thịt này do tưới máu nàng mà thành. Nàng thích thì cứ lấy đi. Nhưng: “Đổi bằng cách nào?”

Nàng vội vàng nhổm dậy, mặc lại yếm và váy rồi tìm cuốn sách đọc dở trước kia. Là cuốn sách mà thầy nàng để lại. Là cuốn sách chỉ cho nàng cách biến em thành người.

Con người tồn tại nhờ hai yếu tố, thể xác và linh hồn. Hai thứ ấy được gắn với nhau bởi máu. Máu kết nối linh hồn và thể xác thành một thể hoàn chỉnh. Một thân xác bằng bùn bằng đất, bằng giấy bằng mực không thể chứa đựng một linh hồn trong một khoảng thời gian dài, đó là lí do nàng dùng máu mình để kéo dài sự sống cho em. Thân thể hiện tại của em do máu nàng tái tạo, chảy dòng máu của nàng, hiển nhiên là sẽ khớp với linh hồn của nàng trong thân xác vốn có.

“Chúng ta chỉ có thể đổi hồn vào ngày trăng tròn, cũng là đêm mai.”

Em gật đầu. Mọi chuyện đều thuận theo ý nàng.

“Cảm ơn em.” Nàng ôm mặt, nước mắt rỉ qua kẽ tay. “Đó là điều ta khao khát bấy lâu nay. Có một thân thể trẻ trung và xinh đẹp để xứng với cậu ấy.”

Em sững người.

Màn đêm bị tia chớp xé toạc. Những khát khao thầm kín theo kẽ nứt tràn ra. Không cần phải giữ bí mật nữa.

Người đàn bà ấy đem lòng yêu cậu hai từ lâu lắm rồi.

Có lẽ là từ khi thầy u nàng còn sống, khi thầy mang theo nàng đến nhà phú ông chữa bệnh cho cậu hai mới lên mười. Cũng có thể là khi nàng mất tất cả, gặp lại y khi cày thuê cuốc mướn cho phú ông. Đau đáu lòng yêu nhưng không thể tới gần, bởi nàng nghèo, nàng lớn tuổi, nàng xấu xí.

Tại sao ta lại lớn hơn cậu hai những bảy tuổi? Tại sao ta lại sinh ra với vẻ ngoài tầm thường, xấu xí?

Ta không thể thay đổi vẻ ngoài của ta, vậy ta sẽ vẽ ra một bản thể khác của chính mình mà ta hằng mong muốn.

Đó là lí do em ra đời. Đẹp như tiên nữ lạc dưới trần gian, mãi mãi ở độ tuổi trăng rằm.

Đêm tan, mưa tạnh, tiếng gà gáy gọi mặt trời thức giấc. Nàng mang theo vẻ hồ hởi đi làm. Em không cần vào tranh như trước kia, cũng không muốn vào nữa. Cửa nhà mở toang, không khí sau trận mưa đêm qua tươi mới và mát mẻ, ấy vậy mà buồng phổi lại ngột ngạt đến sợ. Cuốn sách nàng đọc dở dưới đêm trăng ấy, cuối cùng em cũng đọc được.

Thì ra là vậy.

Em là sản phẩm tuyệt vời nhất của nàng, là tất thảy những gì nàng khát khao. Là vẻ đẹp và sức xuân mà người đàn bà ấy không bao giờ có được.

Nàng không nỡ bán em cho cậu hai, nàng ghen khi cậu hai đến nhà ngỏ ý rước em về. Nàng ghen, nhưng ghen với ai?

Nàng muốn biến em thành một con người thực sự, không ngại dùng máu của mình để đổi lấy sự sống cho em, nhường em từng miếng bánh, miếng đậu, miếng cháo. Nhưng để làm gì, để nàng có thể bên em sớm tối hay để nàng có thân thể như ý, gả cho người tình trong mộng bấy lâu?

Em cầm cuốn sách lên, đọc tiếp.

Trời mới nhá nhem tối, nàng đã thắp đèn dầu trong nhà. Vẻ mặt nàng hôm nay vui lắm, món ăn cũng tươm tất hơn ngày thường. Nào là niêu đầy cơm trắng, nồi thịt kho tàu cả mỡ cả nạc, còn có món rau muống xào tỏi do chính tay em làm. Em không ngừng gắp rau cho nàng, nàng cũng thuận theo, ăn hết. Phần lớn đĩa rau đều vào bụng nàng. Nàng nói: “Rau hơi đậm, nhưng ăn với cơm là vừa. Chờ khi ta thành vợ của cậu hai rồi, chúng ta sẽ không phải kham khổ thế này nữa. Bữa nào cũng có cơm trắng, có cá có thịt.”

Em gật đầu lấy lệ, lòng thầm nhẩm tính. Đếm tới đếm lui, cuối cùng người bên mâm cơm cũng gục. Em thong thả dọn mâm, cất bát cất đũa, lau mặt, lau người cho nàng rồi dìu nàng lên giường.

Mây bắt đầu tản đi, để lộ vầng trăng mà hai người trong nhà mong đợi.

Đèn dầu ngả nghiêng, cuối cùng cũng đổ.

Không khí tươi mới và ẩm ướt đã biến đâu mất, nhường chỗ cho cái khô và cái nóng đang dần bao phủ lấy gian nhà chật hẹp.

Em ngồi bên giường, lẳng lặng nhìn nàng. Chưa bao giờ em thấy nàng xấu xí. Nàng là người đẹp nhất em từng gặp. Nàng không cần phải trở nên trẻ trung hay xinh đẹp để được yêu thương. Em vẫn luôn ở đây, vẫn luôn yêu nàng bất chấp tất cả.

Bất chấp tất cả.

Nàng là cha, là mẹ, là thầy, là tất thảy những gì em thương. Mọi thứ của em đều do nàng ban tặng. Dáng hình này là tay nàng vẽ nên, xác thịt này do tưới máu nàng mà thành. Nàng lừa em, lợi dụng em, đổi xác với em cũng không sao hết. Chỉ trừ việc nàng đem lòng yêu kẻ khác. Em không chấp nhận.

Đây là điều cuối cùng mà em học được. Yêu.

Cơn buồn ngủ dần dần kéo đến. Em nằm bên cạnh nàng, vòng tay ôm lấy người thương như bao đêm hai người vẫn đầu ấp má kề. Em nở nụ cười mãn nguyện, từ từ thiếp đi trong biển lửa.

Trăng tròn rồi.